Bạn thấy rất hưng phấn mỗi khi thuyết trình, chia sẻ trực tiếp, nhưng ngay lập tức bị đơ khi đứng trước máy quay ghi hình cho video?
Yeah. Trang cũng từng rơi vào hoàn cảnh này. Rõ ràng cái camera vô cảm, lạnh lùng kia khó cho chúng ta cảm hứng để chia sẻ. Chưa kể, nếu bạn được vây quanh bởi cả ekip quay, dựng, chỉ tập trung săm soi, bắt lỗi của bạn, bạn khó có thể được thoải mái, hồn nhiên là phiên bản xịn nhất của mình.
Ngày trước kỹ năng nói trước máy quay chỉ đòi hỏi ở các bạn làm mảng truyền hình, giải trí, thì giờ đây khi việc học đa phương tiện trở nên cực kỳ phổ biến, các giảng viên, trainer, learning designer… cũng rất nên trang bị cho mình kỹ năng này.
Trong bài viết này, Trang sẽ chia sẻ một số gợi ý để chúng ta chinh phục được cái camera vô cảm kia. Nhờ đó, chúng ta có thể xuất hiện trong video đào tạo không phải như một con robot mà là một con người sống động, thu hút sự chú ý của người xem.
Bí kíp 1: Nắm chắc nội dung mình muốn chia sẻ
Mẹo này quá hiển nhiên rồi đúng không? Nhưng Trang vẫn cần nhấn mạnh tầm quan trọng của nó. Đơn giản vì khi ghi hình, chúng ta sẽ phải xử lý một lúc tất cả các yếu tố sau:
- Ghi nhớ nội dung
- Nét mặt sao cho sống động, ngôn ngữ cơ thể tự nhiên, thoải mái
- Giọng nói sao cho tự tin, rõ ràng, trơn tru, và có điểm nhấn
- Bị săm soi bởi cả ekip quay và dựng
Càng thành thục được bất kỳ yếu tố nào kể trên, chúng ta càng bớt được áp lực cho tâm trí phải xử lý quá nhiều việc một lúc. Trong đó, việc nắm chắc nội dung mình muốn chia sẻ sẽ giúp chúng ta đỡ đi rất nhiều nỗ lực phải ghi nhớ thông tin.
Việc này khá gần với khi chúng ta tập đi xe máy. Thời gian đầu, chúng ta cần rất tập trung vào từng kỹ năng nhỏ, do vậy chúng ta khó có thể multitasking làm thêm một việc khác. Nhưng đến khi thành thục kỹ năng lái xe rồi, chúng ta có thể thư giãn ngắm nhìn phố phường, tăm tia các bạn trai xinh, gái đẹp lướt qua.
Bí kíp 2: Chia nhỏ kịch bản video và đan xen các nội dung minh họa
Khi ghi hình video, việc phải ghi nhớ một lượng thông tin nhiều thực sự rất thử thách cho speaker. Nhiều bên có thiết bị hỗ trợ hiện chữ cho speaker đọc, tuy nhiên nếu không cẩn thận, chúng ta dễ thành một chiếc máy nói như robot thay vì thực sự đang giao tiếp với người xem.
Một giải pháp hữu ích và mang lại nhiều giá trị hơn là khi lên nội dung, hãy chủ động chia kịch bản thành các phần nhỏ. Mỗi lần quay chỉ cần tập trung nắm thông điệp của từng phần nhỏ đó. Tuy nhiên, cách làm này dễ tạo những khoảng ngắt đột ngột, không được liền mạch trong video. Vậy chúng ta cần giải quyết vấn đề này như thế nào?
Các bạn hãy thử xem video đào tạo dưới đây của Amazon Seller University mà Trang thiết kế nội dung và làm speaker. Trang sẽ chia sẻ các mẹo Trang sử dụng bên dưới video.
a) Thêm các phần chuyển tiếp giữa các nội dung lớn
Trong video phía trên có 3 nội dung lớn và giữa 3 nội dung, có các slide chuyển cảnh. Ngoài ra trong một nội dung dài, Trang cũng có thêm các slide chuyển cảnh nhỏ. Việc này vừa hỗ trợ chia nhỏ nội dung video một cách trơn tru đồng thời giúp người xem hình thành được outline các nội dung chính trong đầu.
b) Đan xen các nội dung minh họa hoặc cảnh quay phụ khác
Bên cạnh các nội dung ghi hình speaker với camera, chúng ta nên đan xen các khung hình minh họa nội dung qua việc sử dụng hoạt họa, slides, hoặc screen recording. Chúng ta cũng có thể lồng ghép các cảnh quay phụ khác. Mẹo này không chỉ giúp chúng ta dễ thở hơn khi ghi hình mà video còn sống động hơn vì có sự thay đổi cảnh quay, khiến người xem không bị nhàm chán.
Bí kíp 3: Luyện tập với gương, bức tường và camera
Nhiều khóa đào tạo thuyết trình khuyến khích chúng ta luyện tập trước gương. Việc này giúp chúng ta biết được những yếu tố cơ bản làm nên sự tự tin hay biểu cảm khuôn mặt sống động. Tuy nhiên, sau khi đã nắm được những yếu tố cơ bản, chúng ta cần bỏ chiếc gương đi, để đối mặt với thực tế phũ phàng hơn: chuẩn bị cho chiếc camera vô cảm.
Hãy tập nói với bức tường, đơn giản vì nó cũng vô cảm như cái camera kia. Thử thách của chúng ta là đưa được những hình ảnh tự tin của mình khi luyện tập với gương sang phần luyện tập với bức tường đó. Lý do Trang khuyến khích bắt đầu với bức tường, thay vì camera, là để giảm cú sốc tâm lý khi xem lại những video quay chính mình trong những lần đầu luyện tập.
Khi đã sẵn sàng hơn, chúng ta hãy thử luyện tập trước camera và ghi hình thử. Giá trị của nó là chúng ta sẽ biết mình trông thế nào khi lên hình. Liệu có giống với những hình ảnh chúng ta muốn từ việc luyện tập qua gương trước đó hay không. Những lần đầu chúng ta sẽ thấy khá xấu hổ vì thấy rất nhiều lỗi về ngôn ngữ cơ thể. Hãy tập trung sửa một đến hai lỗi cho thật ổn trước, sau đó hãy tăng cấp độ dần. Chúng ta sẽ thấy ổn hơn sau mỗi lần luyện tập.
Về sau, khi kỹ năng đã lên, thời gian chuẩn bị cho mỗi video sẽ giảm nhiều. Chúng ta có thể bỏ qua phần tập trước gương hay ghi hình. Chúng ta chỉ cần luyện tập với bức tường, ở mọi không gian chúng ta thấy thoải mái.
Bí kíp 4: Tập nói có điểm nhấn và cảm xúc
Sau khi đã nắm rõ thông điệp chính của mỗi phần. Hãy in đậm những từ khóa chính chúng ta muốn nhấn mạnh và luyện tập việc nói có điểm nhấn.
Mẹo tạo điểm nhấn: hãy chủ động dừng một chút trước cụm từ mình muốn nhấn mạnh, đồng thời nói to và rõ ràng cụm từ đó hơn so với những từ còn lại trong câu.
Ngoài ra, để tránh việc nói như một con robot vô cảm, hãy để tâm đến nội dung mình chia sẻ và đưa cảm xúc vào. Việc này thời gian đầu sẽ hơi thử thách, nhưng chủ động để ý và luyện tập sẽ giúp mình quen dần với việc đó.
Ví dụ trong video này, Trang đã luyện tập để lồng ghép cảm xúc vào nội dung qua giọng nói của mình
Bí kíp 5: Chuẩn bị cho ngày ghi hình
Như có chia sẻ ở mẹo số 1, lúc ghi hình chúng ta sẽ phải xử lý cùng một lúc rất nhiều các yếu tố. Để bản thân sẵn sàng và đỡ bị ngợp, hãy ghi lại 3 điểm chính chúng ta muốn tập trung. Việc này sẽ giúp đầu óc chúng ta để tâm vào những mục tiêu chính, thay vì bị căng thẳng bởi nhiều các yếu tố bên ngoài.
Việc xác định 3 điểm chính này sẽ tùy thuộc vào mục tiêu cần cải thiện của mỗi người.
Ví dụ về 3 điểm chính Trang hay nhắc nhở bản thân trước khi ghi hình:
- Luôn mỉm cười khi bắt đầu và kết thúc mỗi phân đoạn
- Nói chậm và có điểm nhấn
- Đưa cảm xúc vào những gì mình nói
Hi vọng 5 gợi ý phía trên giúp các bạn cảm thấy tự tin hơn để luyện tập nói trước camera cho video học trực tuyến.
Bài viết này tập trung nhiều vào kỹ năng nói trước máy quay. Với các bạn quan tâm chủ đề thiết kế nội dung video cho trải nghiệm học trực tuyến sao cho hiệu quả và hấp dẫn, Trang đã có một bài phân tích rất sâu về với các ví dụ cụ thể tại đây.
Chúc các bạn thành công!
Bài viết thuộc bản quyền của Trang Tran – Learning Designer trên learningdesigner.blog
Trần Thị Thùy Trang
Senior Content Editor, Seller Education, Amazon
Thạc sỹ ngành “Digital Media Design for Learning”, Đại học New York, Hoa Kỳ
Co-founder, Cộng đồng Vietnam Learning Design Group.
Trang Tran - Learning Designer 