Kỹ năng lắng nghe trong thiết kế trải nghiệm học

Hơn 6 năm trước, Trang được học về 4 cấp độ lắng nghe của Otto Scharmer từ khóa Art of Hosting. Cho đến giờ, đó vẫn là một trong những bảo bối lớn nhất Trang có được, mang lại nhiều giá trị cho Trang trong cả sự nghiệp và cuộc sống.

Trước khi có thể sáng tạo, cải tiến, giải quyết vấn đề, hay xây dựng mối quan hệ ý nghĩa… chúng ta đều cần biết cách lắng nghe. Lắng nghe hời hợt sẽ chỉ cho chúng ta những thông tin bề nổi, khẳng định lại những gì chúng ta đã tin, đã biết trước đó. Chỉ khi biết dành tâm trí, sự tập trung, và sẵn sàng để sang một bên những quan điểm, niềm tin có sẵn của bản thân, chúng ta mới có thể lắng nghe được sâu sắc. Và đó là điểm khởi đầu của sự thấu hiểu, của những kết nối ở tầng sâu, của những ý tưởng đột phá khi ta có thêm góc nhìn mới, ở một lăng kính mới.

I. Bốn cấp độ lắng nghe (Otto Scharmer)

Chúng ta có thể hình dung bốn cấp độ của lắng nghe của Otto Scharmer như cách chúng ta di chuyển trong căn phòng của mình:

Cấp độ 1 – Downloading: Ta lắng nghe nhưng vẫn tự hạn chế mình trong bức tường đóng kín bởi những định kiến, nhận thức, trải nghiệm trong quá khứ. Ta nghe chỉ để khẳng định những gì mình đã tin, đã biết.

Cấp độ 2 – Factual: Ta quyết định mở cửa để đón luồng gió mới. Tức là tạm gác những định kiến, trải nghiệm, kiến thức, niềm tin cũ sang một bên để đầu óc cởi mở đón nhận những góc nhìn mới, nhận thức, thông tin mới.

Cấp độ 3 – Empathic Listening: Ta quyết định bước ra khỏi căn phòng của mình để đi vào thế giới của người khác, đứng ở góc nhìn của người khác để thấu hiểu, cảm nhận không chỉ thông tin mới mà cả những cảm xúc, cảm giác, tình cảm…

Cấp độ 4 – Generative Listening: Đó là sự lắng nghe vượt qua cấp độ kết nối ở cá nhân cũng như góc nhìn giới hạn của từng cá nhân, mà tập trung kết nối với những tiềm năng, cơ hội, khả năng xảy đến trong tương lai.

Vậy trong learning design (Thiết kế trải nghiệm học), những cấp độ lắng nghe này có ý nghĩa như thế nào?

Continue reading Kỹ năng lắng nghe trong thiết kế trải nghiệm học

PHỎNG VẤN NGƯỜI HỌC: Cách lấy được thông tin giá trị để thiết kế trải nghiệm học hiệu quả, hấp dẫn

Tác giả: Trang Trần – Learning Designer

Đó là một buổi sáng ấm áp hiếm hoi giữa những ngày đông lạnh giá ở New York. Tôi bước vào thư viện trường, ngó nghiêng “săn tìm” những sinh viên tiềm năng để phỏng vấn cho một dự án thiết kế khóa học online cho trường NYU. Cách làm này thực sự rất đau tim vì khả năng bị từ chối rất cao. Nhưng điểm mạnh của nó là cho tôi cơ hội được đắm mình vào thế giới của những người học tiềm năng, trò chuyện để hiểu sâu hơn về họ. 

Một trong những bước đầu tiên trong quy trình learning design (thiết kế trải nghiệm học) là phân tích, khám phá thế giới của người học để tìm ra những vấn đề họ đang gặp phải trong phạm vi nội dung học tập của giải pháp chúng ta thiết kế. 

Tùy vào từng dự án và đối tượng người học mà sẽ có các phương thức, cách làm phù hợp. Các phương pháp phổ biến bao gồm tìm đọc các nghiên cứu, các dữ liệu đã có sẵn về nhóm đối tượng này, làm khảo sát, kết hợp quan sát và phỏng vấn người học ở môi trường của họ, tiến hành các cuộc thử nghiệm, đồng thiết kế, phỏng vấn các chuyên gia, cho người học làm nhật ký ảnh…  

Phỏng vấn người học

Vào thời điểm đó, tôi lựa chọn phương pháp quan sát và phỏng vấn người học vì đây là một trong những cách rất hiệu quả giúp chúng ta đi sâu vào những suy nghĩ, cảm xúc, thói quen… của người học. Từ đó mà có thêm thông tin để kiểm tra các giả định của mình về đặc điểm của nhóm người học mục tiêu và khám phá những góc cạnh khác chúng ta chưa từng nghĩ đến.

Vậy trước – trong – và sau buổi quan sát và phỏng vấn, chúng ta cần làm gì?

Continue reading PHỎNG VẤN NGƯỜI HỌC: Cách lấy được thông tin giá trị để thiết kế trải nghiệm học hiệu quả, hấp dẫn