Learning How to Learn – Trang Tran

Luyện tập có chủ đích để trở thành chuyên gia

Nếu phải chọn một phương pháp giúp phát triển bản thân đúc rút từ hơn 10 năm đi làm và hơn 6 năm ngụp lặn trong thế giới khoa học về việc học và learning design (thiết kế trải nghiệm học), Trang sẽ chọn Deliberate Practice (Tạm dịch: Luyện tập có chủ đích).

Chắc mọi người không còn xa lạ với quan điểm về việc cần 10.000 giờ luyện tập để trở thành chuyên gia được nhắc đến trong cuốn sách nổi tiếng “Những kẻ xuất chúng” của Malcolm Gladwell. Tuy nhiên, nếu chỉ luyện tập thường xuyên mà không có chủ đích, chúng ta chỉ có thể thông thạo những kỹ năng mình đã có.

Theo Ericsson, Prietula, và Cokely (2007), 10.000 giờ đó sẽ hiệu quả hơn rất nhiều, nếu chúng ta tập trung làm được song song việc phát triển những kỹ năng chúng ta đã có đồng thời mở rộng dần dần những kỹ năng thử thách hơn. Hay nói cách khác, đó là khi chúng ta biết vận dụng phương pháp Deliberate Practice (Luyện tập có chủ đích).

Khi đã lái xe thông thạo, chúng ta có thể thử ra biển để tập lái bằng một tay (Ảnh chỉ mang tính minh họa, không khuyến khích độc giả làm theo ^_^).
Ảnh bởi Nick Wehrli trên Pexels.com

I. Deliberate Practice là gì?

Hãy tưởng tượng những kỹ năng chúng ta có trong một lĩnh vực giống như một menu của quán ăn. Thời gian đầu menu đó khá cơ bản, rất ít món, và cần được mở rộng. Tuy nhiên, nếu không mở rộng một cách khôn ngoan, chúng ta có thể sẽ thêm nhiều món mới rất khó nuốt. Việc mở rộng kỹ năng phải có chủ đích, có chiến lược, yêu cầu nhiều nỗ lực bền bỉ cùng sự tập trung cao độ vào những phần quan trọng cần cải thiện.

Deliberate Practice là việc thực hành có chủ đích, yêu cầu nhiều nỗ lực được duy trì bền vững cùng sự tập trung cao độ vào những bài thực hành cụ thể để chinh phục những việc mình chưa làm tốt hoặc thậm chí chưa làm được.
(Ericsson, Prietula, & Cokely, 2007)

Phát triển sự nghiệp: chậm lại để bật xa hơn

Chạy nhanh lên kẻo bị tụt lại? Bạn nghe câu này quen không? Khi thế giới thay đổi chóng mặt, chúng ta như bị một áp lực vô hình liên tục phải học nhanh, phải thích ứng nhanh, mang lại kết quả nhanh… Nhưng với việc phát triển sự nghiệp, có phải lúc nào nhanh cũng tốt?

1.Học nhanh có tốt hơn học chậm?

Nhà tuyển dụng ngày nay đề cao fast learners (những người có khả năng học nhanh). Thực chất học nhanh chưa chắc đã hiệu quả bằng học chậm.

Việc hình thành liên kết bền vững trong trí nhớ đòi hỏi quá trình tương tác qua lại liên tục giữa trí nhớ dài hạn và trí nhớ ngắn hạn (Atkinson & Shiffrin, 1977). Điều này đòi hỏi người học liên tục suy ngẫm, đối chiếu, liên kết kiến thức mới với những gì đã biết, cũng như thực hành chuyên sâu để áp dụng kiến thức với những dạng vấn đề khác nhau.

Quá trình xử lý thông tin – Nguồn ảnh: Link

Như vậy, khả năng học nhanh mới chỉ dừng ở việc tiếp thu nhanh một kiến thức mới. Theo thời gian, kiến thức đó sẽ nhanh chóng bị lãng quên nếu không biết cách lưu trữ, kết nối, và thực hành hiệu quả. Do đó, thay vì đề cao việc học nhanh, chúng ta hãy đề cao việc học hiệu quả.

2.Cần nhanh chóng thể hiện giá trị bản thân trong công việc?

Khi mới đi làm, người trẻ vốn hay sốt sắng trong việc chứng minh năng lực. Nhiều người trong chúng ta có một nỗi sợ vô hình rằng nếu không chứng minh nhanh, mình sẽ làm sếp thất vọng, đồng nghiệp không coi trọng.

Sự thật có phải như vậy không?

Gần đây mình nhận được một lời khuyên rất giá trị từ một lãnh đạo ở Amazon:

“Với ba tháng đầu tiên trong công việc, chúng ta nên ưu tiên học hỏi và xây dựng niềm tin với đồng nghiệp, thay vì cố gắng chứng minh năng lực bản thân. Những ý tưởng, đề xuất trong giai đoạn này sẽ không có nhiều giá trị nếu thiếu đi sự hiểu biết sâu sắc về tổ chức, đội nhóm, và các dự án mình đang làm. Khi đã thực sự hiểu về công việc và xây dựng được mối quan hệ tốt với đồng nghiệp, các ý tưởng đổi mới, sáng tạo tự nhiên sẽ đến. Lúc đó, những sáng kiến mới thực sự có chiều sâu và mang lại nhiều giá trị.”

Tâm lý muốn chứng minh năng lực của người trẻ khi mới bắt đầu công việc là hoàn toàn dễ hiểu. Nhưng nếu quá nôn nóng mang lại giá trị trong khi chưa thực sự hiểu sâu sắc về công việc, đội nhóm, và đối tác, những ý tưởng chúng ta có nhiều khi chỉ giải quyết được những dấu hiệu bề mặt.

Mỗi tổ chức, đội nhóm qua quá trình hình thành và phát triển đã xây dựng nên một kho tri thức của riêng mình. Những người mới vào nên ưu tiên việc học hỏi từ những kho tri thức có sẵn, làm theo những quy trình đang vận hành, tham khảo kinh nghiệm từ những người đã làm việc lâu năm ở tổ chức. Khi đã có đủ các mảnh ghép và hiểu sâu sắc về bộ máy, quy trình hiện có, những đóng góp, ý tưởng của chúng ta sẽ giá trị hơn nhiều.

Phát triển sự nghiệp: Giá trị của sự tò mò và hệ thống hóa tri thức

1. Giá trị của sự tò mò và thử nghiệm

Một điều mình luôn tự hào những ngày tuổi 20s là đã cho bản thân được quyền theo đuổi những gì mình thấy tò mò, háo hức.

Mình từng bay lượn cùng ngành truyền thông, marketing. Sau đó, chuyển sang con đường trầm lắng, sâu sắc hơn với ngành giáo dục và phát triển con người. Cùng lúc đó, mình loay hoay, học hỏi về kinh doanh và quản trị. Trong suốt quá trình này, mình vẫn tập tành làm nội dung qua việc viết sách, làm speaker, viết blog, xây kênh Youtube… (vâng, rất tham lam luôn :D)

Cuối cùng, mình tìm thấy tình yêu với learning design, lĩnh vực đòi hỏi sự kết hợp đa ngành (từ kỹ năng thiết kế, làm nội dung, thiết kế trải nghiệm học, đến sáng tạo trong trong việc ứng dụng công nghệ vào giáo dục, đào tạo).

Tìm hiểu thêm về ngành learning design qua bài viết này.

Kết quả là với vị trí hiện tại tại Amazon, ngoài learning design và làm nội dung, mình được tận dụng cả những hiểu biết, tri thức đã có về marketing, kinh doanh và quản trị trong công việc.

Hành trình ngoằn ngoèo như vậy để thấy rằng chúng ta không nhất thiết phải đi một con đường thẳng tắp. Những ngã rẽ được dẫn lối bởi sự tò mò sẽ cho chúng ta những mảnh ghép mới trong kho tri thức của mình.

Tuy nhiên, tò mò và thử nghiệm sẽ không mang lại giá trị nhiều nếu chúng ta không biết cách lưu trữ, kết nối, hệ thống lại những gì học được.